Η πρεσβυωπία όπως μαρτυρά  και το όνομά της συνιστά την όραση των πρεσβυτέρων. Αποτελεί μια φυσική φθίνουσα εξέλιξη της δυνατότητας εστίασης σε κοντινή απόσταση. Η έκπτωση αυτής της δυνατότητας αρχίζει να συμβαίνει  ήδη από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας. Ωστόσο σε έναν εμμέτρωπα(άτομο που δε χρειάζεται γυαλιά) και ακόμη περισσότερο σε έναν μύωπα αυτό θα γίνει αντιληπτό πολύ αργότερα στη ζωή του. Ο λόγος είναι ότι η δυνατότητα εστίασης σε κοντινή απόσταση υπερκαλύπτει τις ανάγκες κατά την παιδική, ακόμα και εφηβική ηλικία.

 

Μεγαλώνουμε θεωρώντας δεδομένη τη δυνατότητα να εστιάζουμε σε διαφορετικές αποστάσεις. Αυτό το οφείλουμε στο φακό που βρίσκεται ακριβώς πίσω από την ίριδα (χρωματιστό διάφραγμα το οποίο προσδίδει το χρώμα των ματιών).

​

Ο φακός αυτός στην παιδική ηλικία έχει πολύ μεγάλη ελαστικότητα. Μας βοηθάει να εστιάζουμε άκοπα σε πολύ κοντινές αποστάσεις. Ωστόσο, καθώς μεγαλώνουμε επέρχεται μια φυσική φθορά και ο φακός χάνει σταδιακά την ελαστικότητά του και κατά συνέπεια η απόσταση όπου βλέπουμε με ευκρίνεια σταδιακά αυξάνεται.

 

Σημείο ευκρινούς οράσεως ονομάζουμε την απόσταση από τα μάτια μας όπου ένα αντικείμενο φαίνεται καθαρά, χωρίς γυαλιά και χωρίς κόπο από μέρους των ματιών. Για κάποιον που δεν έχει κάποιο διαθλαστικό πρόβλημα η απόσταση αυτή βρίσκεται στα 6 μέτρα ή και μακρύτερα. Για οποιοδήποτε αντικείμενο που βρίσκεται πιο κοντά τα μάτια του χρησιμοποιούν μέρος της προσαρμογής για να δουν καθαρά.

 

Για κάποιον που έχει μυωπία η απόσταση αυτή (όταν δε φοράει τα γυαλιά του) βρίσκεται πολύ πιο κοντά. Συγκεκριμένα το εστιακό σημείο σε εκατοστά για έναν μύωπα ισούται με το κλάσμα [100/βαθμοί μυωπίας]. Δηλαδή κάποιος με 5 βαθμούς μυωπίας βλέπει καθαρά στα 20 εκατοστά ενώ κάποιος με 2 βαθμούς βλέπει καθαρά και χωρίς κόπο στα 50 εκατοστά. Για μικρότερες αποστάσεις θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την ικανότητα προσαρμογής των οφθαλμών του.

 

Αντίθετα με τις παραπάνω περιπτώσεις, οι άνθρωποι με υπερμετρωπία καταβάλουν συνεχώς προσπάθεια μέσω της προσαρμογής τους προκειμένου να δουν είτε μακριά είτε κοντά γιατί για αυτούς δεν υπάρχει σημείο άκοπης ευκρινούς οράσεως.

 

Τα άτομα με αστιγματισμό επίσης δε μπορούν να δουν καθαρά χωρίς τα διορθωτικά τους γυαλιά. Ωστόσο, αν ο αστιγματισμός τους είναι μυωπικού τύπου, θα υπάρχει για αυτούς ένα σημείο βέλτιστης όρασης που ανάλογα με τους βαθμούς τους θα βρίσκεται σε απόσταση (σε εκατοστά) που ορίζεται από το κλάσμα [100/ήμισυ του βαθμού αστιγματισμού].

 

Η ελάττωση της εφεδρίας προσαρμογής σε κοντινή απόσταση αρχίζει να γίνεται αντιληπτή γύρω στην ηλικία των 40 ετών. Σε αυτήν την ηλικία ένας εμμέτρωπας (δηλαδή κάποιος χωρίς διαθλαστικό σφάλμα)  μπορεί συνήθως να εστιάσει σε ένα μικρό αντικείμενο σε απόσταση 30 εκατοστά. Στα επόμενα 5 έτη η εγγύς απόσταση όπου βλέπει καθαρά θα φτάσει στο 1 μέτρο. Αυτό δε σημαίνει ότι κάποιος δε θα μπορεί να διαβάσει ένα μήνυμα στο κινητό του, ωστόσο προκειμένου να διαβάσει ξεκούραστα μια εφημερίδα θα χρειαστεί διορθωτικά γυαλία. Αντίθετα, ένας άνθρωπος που έχει μυωπία θα χρειαστεί είτε να βγάλει τα γυαλιά του ή να φορέσει ένα άλλο ζευγάρι με μικρότερη ισχύ. Ο λόγος είναι ότι όπως αναφέρθηκε προηγουμένως, τα άτομα με μυωπία έχουν σημείο ευκρινούς όρασης πιο κοντά από τους υπολοίπους και αυτό τους δίνει πλεονέκτημα όσον αφορά την κοντινή όραση σε σχέση με τους συνομήλικούς τους ιδιαίτερα καθώς μεγαλώνουν.

 

Συχνά όμως, γύρω στην ηλικία των 40 ετών αλλά και νωρίτερα, ασθενείς προσέρχονται με συμπτώματα κοπιωπίας (δηλαδή αίσθημα κόπωσης μέχρι και κεφαλαλγίας) κυρίως στην κοντινή εργασία, ενώ συχνά αν και σε μικρότερο βαθμό επηρεάζεται και η μακρινή τους όραση. Παραπονιούνται ότι δε μπορούν να διαβάσουν τα γράμματα στις ετικέτες των προϊόντων, ακόμα και τα μηνύματα στο κινητό τους. Έχουν την τάση να απομακρύνουν ό,τι χρειάζεται να διαβάσουν ενώ συχνά σφίγγουν και ρυτιδώνουν τα μάτια προσπαθώντας να δουν καθαρά. Οι ασθενείς αυτοί διαγιγνώσκονται συχνά με υπερμετρωπία. Αυτό σημαίνει ότι σε όλη τους τη ζωή κατέβαλλαν προσπάθεια για να δουν με ευκρίνεια σε όλες τις αποστάσεις και πολύ περισσότερο στην κοντινή απόσταση. Η προσπάθεια και κατ’ επέκταση η κόπωση και τα συμπτώματά τους, είναι ανάλογα με το βαθμό της υπερμετρωπίας τους αλλά και την κύρια ασχολία τους. Στην υπερμετρωπία τους, έρχεται πλέον να προστεθεί και η πρεσβυωπία εξαιτίας της οποίας επέρχεται ταχύτατα η εξάντηση της προσαρμογής, δηλαδή της δυνατότητας ευκρινούς όρασης σε κοντινή απόσταση.

​

Στους ασθενείς αυτούς συνήθως συνταγογραφούμε γυαλιά για διάβασμα ή κοντινή εργασία τα οποία μετά από κάποιο διάστημα δεν τους αρκούν και χρειάζονται ισχυρότερα, ενώ κάποια στιγμή θα χρειαστούν και γυαλιά για μακριά.

​

Η πρεσβυωπία ωστόσο επηρεάζει και τους εμμέτρωπες (ελαφρώς αργότερα), αλλά και τους μύωπες οι οποίοι συνήθως 'βολεύονται' αφαιρώντας τα γυαλιά τους για να δουν κοντά.

 

Γιατί όμως στις μέρες μας φαίνεται η πρεσβυωπία να είναι πιο σημαντική από ότι παλαιότερα?

 

• Η χρήση κινητών τηλεφώνων, και οθονών πάσης φύσεως έχουν καταστήσει σε πολλές περιπτώσεις την κοντινή όραση πιο σημαντική από τη μακρινή.

 

• Η χρήση διορθωτικών γυαλιών για κοντά μας εντάσσει απευθείας σε ένα ηλικιακό γκρουπ που συνήθως δε θέλουμε να αποδεχτούμε.

 

• Μεγάλο ποσοστό ατόμων με μυωπία φορούν φακούς επαφής οπότε δε μπορούν με ευκολία να τους βγάζουν κάθε φορά που χρειάζεται να διαβάσουν κάτι σε κοντινή απόσταση.

 

• Πλέον, αν και ζούμε περισσότερο, η ηλικία όπου εμφανίζεται η πρεσβυωπία δεν αλλάζει, γεγονός που καθιστά το χρόνια που θα ζήσουμε με πρεσβυωπία πολύ περισσότερα.

 

Υπάρχει λύση για την πρεσβυωπία?

 

Στις μέρες μας η πρεσβυωπία αντιμετωπίζεται με πολλές μεθόδους και κάθε μία από αυτές ταιριάζει σε διαφορετικό ασθενή.

 

Κατ'αρχήν όταν τα συμπτώματα πρωτοεμφανίζονται, μπορούμε με απλούς τρόπους να αναβάλλουμε τη χρήση γυαλιών ή άλλων μέσων που περιγράφονται παρακάτω. Μπορούμε για παράδειγμα να χρησιμοποιούμε καλό φωτισμό όταν διαβάζουμε. Το φως στον περιβάλλοντα χώρο προκαλεί συστολή της κόρης του ματιού (του φυσικού μας διαφράγματος) με αποτέλεσμα να βελτιώνεται το βάθος πεδίου μας και να καθαρίζει η εικόνα σε πιο κοντινή απόσταση. Το φως από την οθόνη του κινητού δεν επαρκεί. Απαιτείται φως στο χώρο. Επίσης συνίστανται συχνά διαλείμματα όταν κάνουμε κοντινή εργασία. Προτείνεται κάθε 20 λεπτά για 20 δευτερόλεπτα να κοιτάμε σε απόσταση 20 ποδιών (δηλαδή περίπου 6 μέτρων ή και παραπάνω). Τέλος μπορούμε να απομακρύνουμε λίγο την απόσταση της οθόνης του υπολογιστή ή να κρατήσουμε λίγο πιο μακριά το βιβλίο μας.

​

Αν τα παραπάνω μέτρα αντιμετώπισης δεν επαρκούν τότε έχουμε τις παρακάτω επιλογές:

​

• Η πιο απλή και οικονομική λύση είναι τα μονοεστιακά διορθωτικά γυαλιά. Η ερώτηση που συχνά θέτουν οι ασθενείς είναι κατα πόσον το να φορέσει κάποιος γυαλιά για κοντά θα επιδεινώσει το πρόβλημά του. Πράγματι, φορώντας τα γυαλιά για κοντά, μπορεί ο ασθενής να αισθανθεί συντομότερα την ανάγκη να τα φοράει για να δει καλύτερα. Αυτό όμως σχετίζεται περισσότερο με το ότι θα είναι πιο ξεκούραστος και θα βλέπει καλύτερα, παρά με το ότι τα γυαλιά ευθύνονται για κάποια επιδείνωση του προβλήματος. Ο γενικός κανόνας ορίζει να αντιμετωπίζονται οι ασθενείς που έχουν συμπτώματα τα οποία δεν αίρωνται με φυσικές μεθόδους (όπως αναφέρθηκαν στην προηγούμενη παράγραφο).

• Τα πολυεστιακά γυαλιά αποτελούν επίσης μια καλή επιλογή για όσους δε θέλουν να αλλάζουν συνεχώς γυαλιά ανάλογα με την απόσταση εργασίας. Απαιτούν ακριβείς μετρήσεις και προσεκτική κατασκευή, όπως επίσης και ένα διάστημα προσαρμογής από πλευράς του ασθενούς. Επίσης, υπάρχουν ασθενείς οι οποίοι δεν είναι κατάλληλοι για πολυεστιακά γυαλιά και ο οφθαλμίατρος οφείλει να τους αναγνωρίσει και να τους προτείνει άλλες λύσεις

• Για όσους δε θέλουν να φορούν γυαλιά, οι φακοί επαφής (είτε μονοεστιακοί είτε πολυεστιακοί) αποτελούν μια επιλογή με πλεονεκτήματα αλλά και κάποια μειονεκτήματα. Ωστόσο, επειδή συχνά η ανάγκη προκύπτει σε μεγαλύτερες ηλικίες, είναι δύσκολο για κάποιον που ποτέ του δεν είχε χρησιμοποιήσει φακούς επαφής, να αρχίσει τώρα.

• Η laser διαθλαστική χειρουργική αποτελεί ένα πολύ σημαντικό όπλο στην αντιμετώπιση της πρεσβυωπίας. Ιδιαίτερα χρήσιμη έχει αποδειχθεί σε υπερμέτρωπες ηλικίας 35 με 55 ετών οι οποίοι επιβαρύνονται από πρόωρη έναρξη πρεσβυωπίας και περνούν σταδιακά από την πλήρη ανεξαρτησία από γυαλιά, στην πλήρη εξάρτηση από ένα ή και περισσότερα ζευγάρια γυαλιών για διάφορες αποστάσεις. Οι ασθενείς αυτοί, ιδιαίτερα όσοι είναι μέχρι 45 ετών μπορούν να πετύχουν πλήρη ανεξαρτησία από γυαλιά σε όλες τις αποστάσεις, ενώ οι μεγαλύτεροι σε ηλικία θα απαλλαχθούν από τα γυαλιά τους για μακριά και θα βελτιωθεί σημαντικά η κοντινή τους όραση.

• Σε ηλικίες άνω των 55 στις επιλογές μας συμπεριλαμβάνεται η αντικατάσταση των φυσικών φακών των ματιών (clear-lens extraction) με νέας γενιάς πολυεστιακούς ενδοφακούς. Η επέμβαση αυτή μοιάζει με μία επέμβαση καταρράκτη και δίνει το πλεονέκτημα ότι απαλλάσσει τον ασθενή από την ανάγκη να υποβληθεί στο μέλλον σε επέμβαση καταρράκτη

 

Κάθε ασθενής και κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, και μόνο μετά από ενδελεχή έλεγχο και συζήτηση μαζί του μπορεί να αποφασισθεί ποιά μέθοδος είναι η κατάλληλη.

Η εμπειρία στις παραπάνω μεθόδους μας δίνει τη δυνατότητα να αντιληφθούμε τις εκάστοτε ανάγκες του ασθενούς και να προτείνουμε κατάλληλες και εξατομικευμένες λύσεις.