​

 

Tα παιδιά μαθαίνουν να βλέπουν στην αρχή της ζωής τους, όπως μαθαίνουν να περπατούν και να ομιλούν. Δε γεννιούνται με όλες τις οπτικές δυνατότητες που θα χρειαστούν στη ζωή τους. Η δυνατότητα να βλέπουν καθαρά, να κινούν τα μάτια τους με ακρίβεια και συγχρονισμό είναι ικανότητες που μαθαίνονται. Επίσης, πρέπει να μάθουν πώς να χρησιμοποιούν την οπτική πληροφορία την οποία τα μάτια στέλνουν στον εγκέφαλο προκειμένου να κατανοήσουν τον κόσμο γύρω τους και να αλληλεπιδρούν αναλόγως.

 

Από τη γέννηση τα μωρά ξεκινούν να ανακαλύπτουν τον κόσμο με τα μάτια τους. Ήδη προτού μάθουν να απλώνουν τα χεράκια τους και να πιάνουν, να μπουσουλάνε και να στέκονται, τα μάτια, τους τους παρέχουν πληροφορίες και ερεθίσματα κατάλληλα για την ανάπτυξή τους..

​

Υγιή μάτια και καλή όραση παίζουν σημαντικό ρόλο στο πώς τα παιδιά μαθαίνουν να βλέπουν. Προβλήματα των οφθαλμών και κατ’επέκταση της όρασης μπορούν να προκαλέσουν καθυστέρηση της ανάπτυξης. Είναι σημαντικό τα προβλήματα  να αναγνωρίζονται εγκαίρως έτσι ώστε να εξασφαλίσουμε ότι τα παιδιά θα αναπτύξουν τις οπτικές δεξιότητες που χρειάζονται για την εξέλιξη και τη μάθηση.

Οι γονείς παίζουν σημαντικό ρόλο στο να εξασφαλίσουν ότι τα μάτια και η όραση των παιδιών αναπτύσσονται φυσιολογικά.

 

Κάθε γονιός οφείλει :

​

• Να είναι παρατηρητικός ώστε να αναγνωρίσει προβλήματα της όρασης του παιδιού του.

• Να αναζητεί την ιατρική φροντίδα του ειδικού, ξεκινώντας από αξιολόγηση της όρασης ήδη από την ηλικία των 6μηνών.

• Να βοηθήσει το παιδί του να αναπτύξει την όρασή του εντάσσοντάς το σε κατάλληλες για την ηλικία του δραστηριότητες.

 

Βήματα στην ανάπτυξη της όρασης του παιδιού

​

Μόλις γεννηθούν τα βρέφη δεν είναι σε θέση να δουν όπως μπορούν τα μεγαλύτερα παιδιά ή οι ενήλικες. Τα μάτια και το οπτικό τους σύστημα δεν έχουν πλήρως αναπτυχθεί. Σημαντική εξέλιξη όμως συμβαίνει κατά τους πρώτους μήνες της ζωής τους.

Παρακάτω περιγράφονται κάποιες κομβικές χρονικές περίοδοι στην ανάπτυξη της όρασης σε διαφορετικές ηλικίες.

​

Από τη γέννηση ως την ηλικία 4 μηνών
 

• Κατα τη γέννηση η όραση είναι θολή. Παρότι τα βρέφη δείχνουν να κοιτούν προσεκτικά αντικείμενα με μεγάλη αντίθεση στα χρώματα, δεν έχουν ωστόσο αναπτύξει ακόμα την ικανότητα να αντιληφθούν τη διαφορά ανάμεσα σε δύο στόχους ή να κινήσουν τα μάτια μεταξύ των δύο εικόνων. Το σημείο της πιο ευκρινούς όρασής τους βρίσκεται σε απόσταση μόλις 20-25 εκατοστών.

• Κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών, οι οφθαλμοί αρχίζουν να λειτουργούν μαζί και η όραση βελτιώνεται ταχύτατα. Ο συντονισμός μεταξύ ματιών και χεριών ξεκινά να αναπτύσσεται καθώς το μωρό εντοπίζει κινούμενα αντικείμενα με τα μάτια του και προσπαθεί να τα πιάσει. Στις 8 εβδομάδες τα βρέφη μπορούν να δουν με μεγαλύτερη ευκρίνεια τα πρόσωπα των γονιών τους

• Κατά τη διάρκεια των 2 πρώτων μηνών της ζωής, τα μάτια μπορεί παροδικά να μη συντονίζονται επαρκώς με αποτέλεσμα να δείχνουν σημάδια στραβισμού. Το φαινόμενο αυτό είναι συνήθως φυσιολογικό, ωστόσο αν η απόκλιση αυτή είναι μόνιμη  απαιτείται οφθαλμολογικός έλεγχος.

• Τα βρέφη θα πρέπει να παρακολουθούν κινούμενους στόχους και να τους πιάνουν γύρω στην ηλικία των 3 μηνών.

 

5 εώς 8 μηνών

 

• Κατά τη διάρκεια αυτών των μηνών ο έλεγχος των κινήσεων των ματιών καθως και ο συγχρονισμός μεταξύ όρασης και σωματικών δεξιοτήτων συνεχίζει να βελτιώνεται.

• Η αντίληψη του βάθους  πεδίου, δηλαδή η ικανότητα να αντιλαμβανόμαστε αν τα αντικείμενα βρίσκονται πιο κοντά ή πιο μακριά από άλλα αντικείμενα δεν υφίσταται κατά τη γέννηση. Κατά την ηλικία περίπου των 5 μηνών τα μάτια αποκτούν τη δυνατότητα να λειτουργούν συνεργικά ώστε να δημιουργούν μια τρισδιάστατη εικόνα του κόσμου και βλέπουν σε βάθος.

• Αν και η χρωματική αντίληψη στα βρέφη δεν είναι τόσο ευαίσθητη όσο των ενηλίκων, υπάρχει η πεποίθηση ότι τα μωρά ηλικίας 5 μηνών έχουν ικανοποιητική αντίληψη των χρωμάτων.

• Τα περισσότερα μωράκια ξεκινούν να μπουσουλούν στους 8 περίπου μήνες, γεγονός που τους επιτρέπει να εξελίξουν παραπάνω το συγχρονισμό ματιών-χεριών-ποδιών-σώματος. Παιδιά που περπατούν πολύ γρήγορα, χωρίς να μπουσουλήσουν πιθανόν να μη μαθαίνουν να χρησιμοποιούν τα μάτια τους τόσο καλά όσο άλλα παιδιά τα οποία έχουν μπουσουλήσει αρκετά.

 

9 με 12 μήνες

​

• Στην ηλικία των 9 περίπου μηνών, τα βρέφη ξεκινούν να πιάνονται από λαβές προσπαθώντας να σταθούν. Στην ηλικία των 10 μηνών ένα μωρό θα πρέπει να μπορεί να πιάνει αντικείμενα ανάμεσα στον αντίχειρα και στο δείκτη του χεριού του.

• Στην ηλικία των 12 μηνών, τα περισσότερα μωρά μπουσουλάνε και προσπαθούν να περπατήσουν. Οι γονείς θα πρέπει να ενθαρρύνουν το μπουσούλημα παρά το πρόωρο περπάτημα έτσι ώστε να βοηθήσουν το παιδί τους να αναπτύξει καλύτερο συγχρονισμό μεταξύ ματιών και χεριών

• Τα μωρά πλέον μπορούν να υπολογίζουν αποστάσεις και να πετούν αντικείμενα με ακρίβεια.

 

1 εώς 2 έτη

 

• Στην ηλικία των 2 ετών, ο συγχρονισμός ματιών-χεριών και η αντίληψη του βάθους πεδίου πρέπει να έχει αναπτυχθεί σημαντικά.

• Παιδιά αυτής της ηλικίας δείχνουν ζωηρό ενδιαφέρον στην εξερεύνηση του περιβάλλοντος, στην παρατήρηση και την ακρόαση. Αναγνωρίζουν οικεία αντικείμενα και εικόνες σε βιβλία και μπορούν να γράψουν με κυρομπογιές ή μολύβια.

 

Σημάδια προβλημάτων στα μάτια και την όραση

Η παρουσία προβλημάτων στους οφθαλμούς και την όραση στα παιδιά είναι σπάνια. Τα περισσότερα παιδιά ξεκινούν τη ζωή τους με υγιή μάτια και αρχίζουν να αναπτύσσουν τις οπτικές ικανότητες που θα χρειαστούν κατά τη διάρκεια της ζωής τους χωρίς δυσκολία. Παρότι τα προβλήματα δεν είναι συχνά, η παρουσία τους μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στην υγεία των ματιών και κατ’επέκταση στην όρασή.

Οι γονείς οφείλουν να είναι προσεκτικοί στο να εντοπίσουν τα παρακάτω σημάδια, τα οποία μπορεί να υποδηλώνουν προβλήματα στα μάτια και την όραση:

​

• Υπερβολική δακρύρροια – μπορεί να υποδηλώνει απόφραξη δακρυικής οδού.

• Κόκκινα ή μάτια με τσίμπλες – συνήθως αποτελούν σημάδι μόλυνσης των ματιών.

• Συνεχείς παρρέκλιση των οφθαλμών – μπορεί να υποδηλώνει αδυναμία ελέγχου των μυών των ματιών.

• Υπερβολική ευαισθησία στο φώς – μπορεί να υποδηλώνει υψηλή πίεση στα μάτια.

• Εικόνα λευκής κόρης – μπορεί να υποδηλώνει όγκο στον οφθαλμό.

 

Η εμφάνιση οποιουδήποτε από τα παραπάνω συμπτώματα επιβάλλει πλήρη οφθαλμολογικό έλεγχο.

 

​

Πώς μπορούν οι γονείς να βοηθήσουν στην εξέλιξη της όρασης

 

Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν οι γονείς να κάνουν για να βοηθήσουν την όραση του παιδιού τους να αναπτυχθεί σωστά. Τα παρακάτω είναι παραδείγματα από ηλικιακά κατάλληλες δραστηριότητες που μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη της όρασης.

​

Γέννηση μέχρι την ηλικία των 5 μηνών

​

• Να αφήνετε ένα νυχτερινό φως στο δωμάτιο του παιδιού σας

• Να αλλάζετε συχνά τη θέση του κρεβατιού/κούνιας του μωρού, όπως επίσης και τη θέση του μωρού μέσα σε αυτό.

• Να διατηρείτε παιχνίδια και αντικείμενα ενδιαφέροντος εντός του εύρους ευκρινούς όρασης του μωρού – δηλαδή στα 20-25 εκατοστά.

• Να μιλάτε στο μωρό σας καθώς κινήστε μέσα στο χώρο.

• Να αλλάζετε πλευρά σε κάθε σίτιση.

 

5 εώς 8 μηνών

​

• Κρεμάστε πάνω από την κούνια ή γύρω από αυτήν διάφορα αντικείμενα που μπορεί το παιδί να πιάσει, να τραβήξει ή να κλωτσίσει.

• Αφήστε πολύ χρόνο στο παιδί σας να παίξει και να εξερευνήσει το πάτωμα.

• Δώστε του πλαστικά ή ξύλινα τουβλάκια τα οποία μπορεί να κρατήσει στα χέρια.

• Παίξτε μαζί του παιχνίδια που περιλαμβάνουν εναλλάξ χτυπήματα των χεριών μεταξύ γονέα και παιδιού, ενώ ταυτόχρονα λέτε τις λέξεις δυνατά.

 

9 εώς 12 μηνών

​

• Παίξτε παιχνίδια αναζήτησης αντικειμένων με αντικείμενα, για να βοηθήσετε το παιδί σας να αναπτύξει εικονική μνήμη.

• Ονοματήστε αντικείμενα καθώς μιλάτε προκειμένου να ενθαρρύνετε την αντιστοίχιση λέξεων με εικόνες και την ανάπτυξη του λεξιλογίου.

• Ενθαρρύνετε το παιδί σας να μπουσουλάει και να έρπει.

    

 1 εώς 2 ετών

​

• Κυλίστε μια μπάλα μπρος πίσω για να το ενθαρρύνετε  να παρακολουθεί κινούμενα αντικείμενα με τα μάτια του.

• Δώστε στο παιδί σας τουβλάκια και μπάλες διαφόρων σχημάτων και μεγεθών για να προωθήσετε τις λεπτές κινητικές δεξιότητες και την ανάπτυξη των μικρών μυών.

• Διαβάστε του ή διηγηθείτε του ιστορίες για να διεγείρετε την ικανότητά του να οπτικοποιεί και να ανακαλύπτει τρόπους για να μαθαίνει και να αναπτύσσει ικανότητες όπως το διάβασμα.

 

Η πρώτη οφθαλμολογική εξέταση

​

Ακόμα και αν δεν έχετε καμία ανησυχία για την υγεία των ματιών ή την όραση του παιδιού σας, στην ηλικία περίπου των 6 μηνών, καλό είναι να οργανώσετε μία επίσκεψη στον οφθαλμίατρό σας για μια πλήρη εξέταση.

Αυτά που θα ελέγξει ο ιατρός σας περιλαμβάνουν:

​

• Αν υφίσταται σημαντική ή ασύμμετρη (μεταξύ των 2 οφθαλμών) μυωπία, υπερμετρωπία ή αστιγματισμός.

• Ικανότητα συντονισμένων κινήσεων των οφθαλμών σε όλες τις διευθύνσεις.

• Άλλα προβλήματα της υγείας των οφθαλμών.

 

Αν και τα προβλήματα αυτά δεν είναι συχνά, είναι σημαντικό να αναγνωριστούν τα παιδιά αυτά σε όσο το δυνατόν μικρότερη ηλικία.  Η ανάπτυξη της όρασης και η υγεία των ματιών μπορούν πολύ πιο εύκολα να διορθωθούν όταν η αντιμετώπιση ξεκινάει εγκαίρως.

 

*Πηγή – Αμερικανική εταιρεία οπτομετρών

https://www.aoa.org/patients-and-public/good-vision-throughout-life/childrens-vision/infant-vision-birth-to-24-months-of-age